Beoordeling van kieswijzers (Tweede Kamer 2017)

De beoordeling van de kieswijzers voor de verkiezingen van de Tweede Kamer in 2017 lees je hier.

Geen enkele kieswijzer is perfect, want op alle valt wel iets aan te merken. Bovendien bestaat er geen gouden standaard voor het ontwerp van een kieswijzer. Toch zijn er duidelijke verschillen in kwaliteit. Naar ons oordeel zijn de onderstaande kieswijzers de beste. Daarbij hebben we vooral gelet op gebruiksvriendelijkheid, aantal stellingen, breedte van de onderwerpen, bewoording van de stellingen, transparantie (plaatsing van de partijen en berekening van het advies), rekenmethode, en hoe helder en genuanceerd het advies is.

Het is raadzaam om niet één, maar minimaal twee of drie kieswijzers in te vullen. En staar je dan niet blind op welke partij als beste eruit komt, want vaak zijn de verschillen klein en is de precieze volgorde mede van toeval afhankelijk (met een iets andere selectie van stellingen kan een advies bijvoorbeeld ineens veranderen). Bedenk ook dat elke kieswijzer veel factoren buiten beschouwing laat die voor jou als kiezer van belang kunnen zijn. Beschouw kieswijzers daarom als handig hulpmiddel, en niet als ultieme wijsheidsverschaffers.

DE BESTE ALGEMENE KIESWIJZER:

StemWijzer
Dit is eigenlijk de enige echte. Bestaat sinds 1989 (online vanaf 1998) en is tot op heden verreweg de populairste. Na de beantwoording van 30 stellingen over uiteenlopende onderwerpen kun je voor elke partij precies zien hoeveel overeenkomst je ermee hebt (in een grafiek). De stellingen gaan allemaal over plannen voor de toekomst. Ze zijn in het algemeen goed gekozen en helder geformuleerd. Doordat je moet antwoorden met 'eens' of 'oneens', is de inhoudelijke betekenis van de antwoordcategorieën beter duidelijk dan bij veel andere kieswijzers. Dat komt de kwaliteit van het advies ten goede. Bij iedere stelling is een toelichting op de standpunten van de politieke partijen beschikbaar (behalve bij de PVV, die daar niet aan meewerkte). Op de onderwerpkeuze of de formulering van verschillende stellingen valt wel wat aan te merken, maar dat geldt voor iedere kieswijzer. Alles meewegend vinden we dit de beste kieswijzer van 2017.

ANDERE ALGEMENE KIESWIJZERS (OOK DE MOEITE WAARD):

Kieskompas
Na StemWijzer is deze kieswijzer het meest populair. De website combineert de kieswijzer met allerlei enquêtevragen voor onderzoek, die je kunt overslaan. De 30 stellingen zijn doorgaans goed gekozen en helder geformuleerd. Het resultaatscherm is relatief ingewikkeld (een figuur met twee dimensies). De partij die hier als beste uit deze test komt is vaak niet de partij waar je de meeste standpunten mee deelt, wat te maken heeft met de rekenmethode en het soort resultaatscherm. Als je deze kieswijzer raadpleegt, kun je daarom bij het resultaat het beste doorklikken naar de grafiek op de pagina 'overeenkomst'.

Mijn Stem
Deze kieswijzer bevat 22 stellingen, waarbij je je mening kunt aangeven door een slider te bewegen. Hierdoor heeft elke stelling feitelijk zo'n 100 antwoordopties, maar het inhoudelijke verschil daartussen is niet duidelijk. De stellingen zijn in het algemeen goed gekozen en helder. Bij alle stellingen zijn toelichtingen van de politieke partijen op hun standpunten beschikbaar. Het resultaatscherm is een rangorde van partijen, waarbij de mate van overeenkomst wordt aangegeven met een percentage (de berekening ervan is tamelijk ingewikkeld).

NPO Partijwijzer en Libelle Kiescoach
Deze twee kieswijzers lijken sterk op elkaar. Bij respectievelijk 17 of 19 stellingen kun je kiezen uit twee of meer antwoordmogelijkheden. De stellingen zijn in het algemeen goed gekozen en helder. Bij het resultaatscherm kun je voor elke partij zien bij hoeveel stellingen je hetzelfde standpunt hebt als die partij. Omdat er bij veel stellingen meerdere antwoordmogelijkheden zijn, zal die score niet zo snel hoog zijn. Beide kieswijzers zijn gemaakt door ProDemos, de organisatie die ook StemWijzer en StemmenTracker maakt.

Stem-Consult
Deze kieswijzer bevat 25 stellingen. De website combineert de kieswijzer met allerlei enquêtevragen voor onderzoek, die je kunt overslaan. De meeste stellingen zijn goed gekozen en helder. Bij het resultaatscherm zie je eerst de uitkomst in een grafiek met een score voor elke partij. Daarna kun je het resultaat ook zien in een figuur met twee dimensies, als ook met een 'radardiagram' met zes dimensies (voor elke partij een apart diagram). Voor politieke junkies en methodologiefanaten is dat een leuk extraatje.

StemmenTracker
Van de makers van StemWijzer, maar dan met 30 stellingen over hoe politieke partijen de afgelopen jaren hebben gestemd in het parlement (dus niet over hun verkiezingsprogramma). Het is de enige kieswijzer die dat op een toegankelijke manier doet. De uitslag is een rangorde van partijen. Bij elke vraag is een uitleg beschikbaar en ook standpunten van de politieke partijen worden toegelicht. Diverse stellingen zijn tamelijk lastig.

De overige algemene kieswijzers verschillen vooral van bovenstaande kieswijzers doordat ze minder gebruiksvriendelijk of minder transparant zijn: de vragen en/of antwoordcategorieën zijn beduidend ingewikkelder, de standpunten van de politieke partijen en/of de rekenmethode is niet helder, of het advies is minder duidelijk of genuanceerd. Maar vanzelfsprekend hoeft niets je in de weg te staan om ook die websites te bezoeken.

--------------------------------------------------------------------------------

THEMATISCHE KIESWIJZERS

Als je meer te weten wilt komen over de overeenkomsten tussen de standpunten van jezelf en de politieke partijen bij één specifiek thema, dan kun je een thematische kieswijzer raadplegen (mits er voor dat thema een kieswijzer bestaat). Omdat de thematische kieswijzers per definitie nogal eenzijdig zijn, en het in de politiek om veel meer gaat dan dat ene onderwerp, is het raadzamer een algemene kieswijzer te raadplegen. Bovendien laten de meeste thematische kieswijzers veel te wensen over wat betreft het formuleren van stellingen, de transparantie van de plaatsing van politieke partijen, en de rekenmethode waar het advies op is gebaseerd. Als je toch een thematische kieswijzer wilt raadplegen, dan is het raadzaam om dat te combineren met één of meer algemene kieswijzers.

DOELGROEPEN KIESWIJZERS

Bij doelgroepen kieswijzers gelden dezelfde beperkingen als bij de thematische kieswijzers (zie hierboven): ze zijn in hun keuze voor de onderwerpen nogal eenzijdig en laten ook in andere opzichten te wensen over. Als je toch een doelgroepen kieswijzer wilt raadplegen, dan is het raadzaam om dat te combineren met één of meer algemene kieswijzers.

KIESWIJZERS MET EEN KNIPOOG

Kieswijzers zijn bedoeld ter lering en vermaak. Bij sommige zogeheten kieswijzers ligt de nadruk duidelijk op het tweede aspect. Omdat over smaak niet valt te twisten, aldus het spreekwoord, geven we van deze kieswijzers geen beoordeling. Oordeel maar zelf.