Beoordeling van kieswijzers (Tweede Kamer 2021)

Elders staan beoordelingen van kieswijzers voor de Tweede Kamer in 2012 en 2017 en het Europees Parlement in 2014 .

Geen enkele kieswijzer is perfect, want op alle valt wel iets aan te merken. Bovendien bestaat er geen gouden standaard voor het ontwerp van een kieswijzer. Toch zijn er duidelijke verschillen in kwaliteit. Naar ons oordeel zijn de onderstaande kieswijzers de beste. Daarbij hebben we vooral gelet op gebruiksvriendelijkheid, aantal stellingen, breedte van de onderwerpen, bewoording van de stellingen, transparantie (plaatsing van de partijen en berekening van het advies), rekenmethode, en hoe helder en genuanceerd het advies is.

Het is raadzaam om niet één, maar minimaal twee of drie kieswijzers in te vullen. En staar je dan niet blind op welke partij als beste eruit komt, want vaak zijn de verschillen klein en is de precieze volgorde mede van toeval afhankelijk. Met een iets andere selectie van stellingen kan een advies bijvoorbeeld ineens veranderen. Bedenk ook dat elke kieswijzer veel factoren buiten beschouwing laat die voor jou als kiezer van belang kunnen zijn. Beschouw kieswijzers daarom als handig hulpmiddel, en niet als ultieme wijsheidsverschaffers.

DE BESTE ALGEMENE KIESWIJZERS IN 2021:

StemWijzer
Dit is eigenlijk de enige echte. Bestaat sinds 1989 (online vanaf 1998) en is tot op heden verreweg de populairste. Na de beantwoording van 30 stellingen over uiteenlopende onderwerpen kun je in een grafiek precies zien hoeveel overeenkomst je met elke partij hebt. De stellingen gaan allemaal over plannen voor de toekomst. Ze zijn in het algemeen goed gekozen en helder geformuleerd. Doordat je moet antwoorden met 'eens' of 'oneens', is de inhoudelijke betekenis van de antwoordcategorieën beter duidelijk dan bij veel andere kieswijzers. Dat komt de kwaliteit van het advies ten goede. Bij iedere stelling is een toelichting op de standpunten van de politieke partijen beschikbaar. Op de onderwerpkeuze of de formulering van verschillende stellingen valt wel wat aan te merken, maar dat geldt voor iedere kieswijzer. Alles meewegend vinden we dit één van de beste kieswijzers van 2021.

Young Voice
Deze kieswijzer is speciaal voor jongeren ontwikkeld, maar eigenlijk voor vrijwel iedereen geschikt. Young Voice is van dezelfde makers als de bekende StemWijzer, maar het ontwerp is meer eigentijds en de onderwerpen verschillen enigszins. Ook bij deze kieswijzer kun je maximaal 30 stellingen over uiteenlopende thema's beantwoorden met 'eens' of 'oneens'. Bij elke stelling is een goede, korte video beschikbaar met een toelichting op de stelling en de argumenten vóór en tegen. Dit is een zeer waardevolle aanvulling, omdat het vaak best lastig is om een stelling te snappen of te weten waarom je het ermee eens of oneens zou kunnen zijn. Het resultaat wordt getoond met een plaatje dat laat zien welke partijen inhoudelijk meer of minder ver van je af staan. Via de partijlogo's kun je voor elke partij de precieze score zien. Deze kieswijzer geeft geen info over de standpunten van de partijen bij elke stelling en neemt minder partijen mee dan StemWijzer (17 in plaats van 30).

Stemchecker
Deze kieswijzer gaat over hoe politieke partijen de afgelopen jaren hebben gestemd in het parlement (dus niet over hun toekomstplannen uit verkiezingsprogramma's). Het is één van de weinige kieswijzers die dat op een toegankelijke manier doen. Dat is waardevol, omdat bij verkiezingen partijen niet alleen een mandaat krijgen voor de komende jaren, maar ook verantwoording afleggen over de afgelopen jaren. De 30 stellingen over uiteenlopende thema's kun je beantwoorden met 'voor' of 'tegen'. Bij elke stelling is een korte toelichting beschikbaar, die helpt om het onderwerp te begrijpen. Het eindresultaat bestaat uit een lijst met voor elke partij een score tussen 0 en 30. Je kunt aan het eind ook zien hoe iedere partij bij elke stelling heeft gestemd. Omdat de stellingen gaan over stemmingen in het parlement, zijn partijen die daar nog niet in zitten niet opgenomen in deze kieswijzer en kan het stemgedrag van partijen uit de regeringscoalitie (VVD, CDA, D66, ChristenUnie) soms zijn voortgekomen uit onderlinge afspraken.

ANDERE ALGEMENE KIESWIJZERS (OOK DE MOEITE WAARD):

Kieskompas
Na StemWijzer is deze kieswijzer het meest populair. De website combineert de kieswijzer met allerlei enquêtevragen voor onderzoek, die je kunt overslaan. De 30 stellingen zijn doorgaans goed gekozen en helder geformuleerd. Je kunt bij elke stelling via vijf antwoordopties aangeven in welke mate je het ermee eens of oneens bent. Na afloop kun je via allerlei citaten en weblinks meer lezen over de standpunten van de partijen bij dat onderwerp. Het resultaatscherm is relatief ingewikkeld (een figuur met twee dimensies). De partij die hier als beste uit deze test komt is vaak niet de partij waar je de meeste standpunten mee deelt, wat te maken heeft met de rekenmethode en het soort resultaatscherm.

Kieswijzer AD
Deze kieswijzer bevat 30 stellingen, waarbij je je mening kunt aangeven door een slider te bewegen. Hierdoor heeft elke stelling feitelijk zo'n 100 antwoordopties, maar het inhoudelijke verschil daartussen is niet duidelijk. De stellingen zijn in het algemeen goed gekozen en helder. Bij alle stellingen zijn toelichtingen van de politieke partijen op hun standpunten beschikbaar. Het resultaatscherm is een rangorde van partijen met foto's en namen van hun lijsttrekkers, waarbij de mate van overeenkomst met de tien best passende partijen wordt aangegeven met een percentage (de berekening ervan is tamelijk ingewikkeld en de precieze score nauwelijks controleerbaar). Deze kieswijzer wordt ook aangeboden op sites van Het Parool, diverse regionale kranten, tijdschrift Libelle, en de website van nu.nl.

StemmenTracker
Van de makers van StemWijzer, maar dan met 30 stellingen over hoe politieke partijen de afgelopen jaren hebben gestemd in het parlement (dus niet over hun verkiezingsprogramma). Het is één van de weinige kieswijzers die dat op een toegankelijke manier doen. De uitslag is een rangorde van partijen. Bij elke vraag is een uitleg beschikbaar en ook standpunten van de politieke partijen worden toegelicht. Diverse stellingen zijn tamelijk lastig.

De overige algemene kieswijzers verschillen vooral van bovenstaande kieswijzers doordat ze minder gebruiksvriendelijk of minder transparant zijn: de vragen en/of antwoordcategorieën zijn beduidend ingewikkelder, de standpunten van de politieke partijen en/of de rekenmethode is niet helder, of het advies is minder duidelijk of genuanceerd. Soms is het aantal vragen kleiner, waardoor er een minder solide basis is voor een advies. Maar vanzelfsprekend hoeft niets je in de weg te staan om ook die websites te bezoeken.

--------------------------------------------------------------------------------

THEMATISCHE KIESWIJZERS

Als je meer te weten wilt komen over de overeenkomsten tussen de standpunten van jezelf en de politieke partijen bij één specifiek thema, dan kun je een thematische kieswijzer raadplegen (mits er voor dat thema een kieswijzer bestaat). Omdat de thematische kieswijzers per definitie nogal eenzijdig zijn, en het in de politiek om veel meer gaat dan dat ene onderwerp, is het raadzamer een algemene kieswijzer te raadplegen. Bovendien laten de meeste thematische kieswijzers veel te wensen over wat betreft het formuleren van stellingen, de transparantie van de plaatsing van politieke partijen, en de rekenmethode waar het advies op is gebaseerd. De Ongemakkelijke Kieswijzer over humanistische thema's is een positieve uitzondering, maar deze heeft slechts 15 stellingen (en dus een minder solide basis voor advies) en PVV, ChristenUnie en DENK zijn er niet in opgenomen. Als je toch een andere thematische kieswijzer wilt raadplegen, dan is het raadzaam om dat te combineren met één of meer algemene kieswijzers.

DOELGROEPEN KIESWIJZERS

Bij doelgroepen kieswijzers gelden dezelfde beperkingen als bij de thematische kieswijzers (zie hierboven): ze zijn in hun keuze voor de onderwerpen nogal eenzijdig en laten ook in andere opzichten te wensen over. Een positieve uitzondering is Young Voice (zie hierboven). Als je toch een andere doelgroepen kieswijzer wilt raadplegen, dan is het raadzaam om dat te combineren met één of meer algemene kieswijzers.

KIESWIJZERS MET EEN KNIPOOG

Kieswijzers zijn bedoeld ter lering en vermaak. Bij sommige zogeheten kieswijzers ligt de nadruk duidelijk op het tweede aspect. Omdat over smaak niet valt te twisten, aldus het spreekwoord, geven we van deze kieswijzers geen beoordeling. Oordeel maar zelf.